Polonya’dan İsrail’i kızdıran yasada geri adım
Polonya, İsrail’le diplomatik krize yol açan Polonyalıların 2. Dünya Savaşı döneminde Nazilerce işlenen suçlara iştirak ettiklerini söyleyenlere 3 yıl hapis cezası öngören yasada geri adım attı. İki ülke arasında yürütülen 6 aylık görüşmenin ardından Polonya parlamentosu, bugün onayladığı yeni yasayla hapis cezasını kaldırdı.
Polonya, geçtiğimiz kış kabul ettiği Polonya ulusu ya da devletinin 2. Dünya Savaşı döneminde Nazilerce işlenen suçlara iştirak ettiklerini söyleyenlere 3 yıl hapis cezası öngören Milli Hafıza Enstitüsü Kanunu’nda değişiklik öngören yasada geri adım attı. Gerek parlamentonun alt kanadında, gerekse Senato’da onaylanırken başta İsrail olmak üzere Amerika Birleşik Devletleri ve Ukrayna’nın sert tepkisini çeken yasa, özellikle İsrail ile Polonya arasında diplomatik krize yol açmıştı. Gerçeklere rağmen kamusal alanda Polonya ulusunu ya da devletini Nazi döneminde işlenmiş suçlardan ya da barışa ve insanlığa karşı işlenmiş diğer suçlardan, savaş suçundan sorumlu olmakla suçlayan ya da iştiraki olduğunu söyleyenlere 3 yıl hapis ve para cezası öngören yasanın gerçekleri manipüle edeceğini savunan İsrail, yasaya sert tepki göstermişti. Uluslararası Yahudi Hukukçular ve Avukatlar Derneği de yaptığı açıklamada, Polonyalıların Nazi rejiminin kurbanı olduklarını belirterek, kendi hayatlarını riske etme pahasına Yahudileri kurtaran Polonyalılara minnettar olduklarını ifade etmiş ancak kimi Polonyalıların Nazilerin Yahudi ulusunu ortadan kaldırmayı amaçlayan eylemlerinde onlara yardımcı olduğunu belirtmişti. Söz konusu yasayla böylesi hassas ve acı verici bir konuya ilişkin ifade özgürlüğüne sınırlama getirildiğini ifade eden İsrail, konunun özgür ve sınırlanmamış bir kamusal tartışma ortamının ve bilimsel araştırmaların nesnesi olması gerektiğini savunmuştu.
İsrail’in yanı sıra Amerika ve Ukrayna da yasaya ilişkin endişelerini dile getirmişti. Ancak Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, geçtiğimiz Şubat ayının başında söz konusu yasayı onaylamış, bilimsel ve sanatsal faaliyetleri açık biçimde dışarı tutacak şekilde düzenlenmesi için yasayı kısmen Anayasa Mahkemesi’ne göndermişti. Duda’nın bu adımını yeterli görmeyen İsrail yasanın kabulüne sert tepki göstermiş, Varşova Büyükelçisini geri çağırmaya kadar bir dizi önlemi gözden geçirmeye başlamıştı. İsrail’in sert tepkisi karşısında Polonya ve İsrail arasında hükümetler arası çalışma grubu kurulmuştu. İki ülke arasında devam eden 6 aylık görüşmelerin neticesinde Polonya bugün geri adım attı. Buna göre artık Polonyalıların 2. Dünya Savaşı döneminde Nazilerce işlenen suçlara iştirak ettiklerini ileri sürenler 3 yıl hapis cezası istemiyle yargılanmayacak, iddia yalnızca tazminat davalarının konusu olabilecek.
