Dombra

Dombra Türk tarihinde önemli bir yere sahip olan, iki telli bir çalgıdır. Ezgisinin insanı etkilediği aşikar olan bu çalgının en yaygın kullanıldığı yer Kazakistan’dır. Orta Asya steplerinde at koşturup akınlar yapan, sürekli göçebe yaşayıp doğa ile arasında bir bağ kurup zor şartlarda dahi yaşayabilme alışkanlığını edinen Türk toplumlarının, günümüze ulaşan kültürel mirasları ne yazık ki diğer toplumlara nazaran daha azdır. Göçebe bir hayat sürerken böyle bir yerleşik kültür oluşumu da oldukça zordur. Ancak yine de günümüze ulaşan ve hala ayrı bir zevkle gördüğümüz, izlediğimiz ve dinlediğimiz kültür yumakları bulunmaktadır.

Dombra’da Eski Türk’lerden günümüze kalmış bir kültürel mirastır. Tabi zaman içinde bazı fiziksel değişikliklere uğramış, mesela bu iki telli çalgının telleri bağırsaktan yapılmaktayken günümüzde misina kullanılmaktadır. Ancak hala bu çalgının yarattığı ezgi bizi ait olduğumuz kültüre ve o kültürün ne kadar değerli olduğunu hatırlatmakta usta bir rol oynamaktadır.

Aslında bir partinin Dombra’yı seçim şarkısı için kullanmasına kadar, çoğu kişi bu çalgıdan ve bu çalgının adını taşıdığı şarkısından haberdar değildir. Günümüz siyasetinde seküler yapılanmanın özellikle ülkemizde bozulmaya çalışılmasıyla ve futbolda dahil olmak üzere hemen hemen her konu siyasetin içine girebilmektedir.

Bu uygulama şekliyle topluma servis edilen bazı özel ve anlamlı bir çok şey ne yazık ki siyasi bir malzeme oluyor ve anlaşılması gerekenden farklı, hissedilmesi gerekenden farklı bir yorum kazanarak siyasal hareketin bir parçası olarak önümüze çıkıyor.

Yukarıda bahsettiğimiz Dombra çalgısının, bir şarkı ismi olması Nogay Halk Müziği sanatçısı Arslanbek Sultanbekov tarafında gerçekleşmiştir. Aynı zamanda bu şarkı 2007 yapımı Mongol: The Rise of Cenghis Khan filminde de etkileyici bir sahneyi süslemiştir. Şarkının bestekârı olan Arslanbek’in de açıkcası seçim şarkısı olan bu parça hakkında görüşü oldukça önemlidir.

Kendisinin böyle bir kullanıma izin vermediğini belirten Arslanbek bunun arkasında yatan sebebi bize aslında göstermiş oluyor. Etnik duygulara yapılan hassas bir etki olarak bunu tanımlayabiliriz. Dombra parçasının Akp’nin seçim şarkısı olmasının ardından meydanlarda bu şarkının sözlerinin değiştirilmiş haliyle halayların çekilmesi, bize fiziksel bir mirasın yanısıra o dönemi yaşatan, tuhaf hisler aşılayan bu ezginin bu denli değersizleştirilmesi karşısında da tepkiler olmuştur, olacaktır ve olmalıdır. Bazı değerler kolay kazanılmıyor ancak bu değerlerin arkasında yatan onca manayı, onca yaşanmışlığı hiçe sayıp değersizleştirmek çok daha kolay…