EğitimYaşam

CENGİZ HAN

(Last Updated On: 13 Şubat 2022)

Cengiz Han 1167 yılında Temuςin ismiyle dünyaya geldi. Temuçin, demirci manasına gelmektedir. Cengiz lakabını daha sonradan almıştır. Babası Yesügüy Bahadır, Moğolistan’da ün kazanmış Kıyat Tatar boyunun lideriydi.

13 yaşındayken öz kardeşini, yiyecek konusunda yaşadıkları bir tartışma nedeniyle öldüren yoksul çoban Temuçin, Moğolistan İmparatorluğu’nu kurarak dönemin büyük devletleri olan Çin ve Harzemşahlar’a diz çöktürmüştür. Cengiz Han, zorlu bir hayat yaşamıştır. Küçük yaşta babası zehirlenerek öldürülmüş ve kabilesi tarafından dışlanmıştı. Daha sonraları da eski kabilesine esir düşmüştür. Burada daha sonradan ordusunun generallerinden olacak olan Çilayu’nun yardımı ile kurtulmuştur.

Cengiz Han bütün Moğol kabilelerini tek bayrak altında topladı. 1211 yılında Pekin’e sefer düzenleyerek burayı ele geçirdi. Çin hükümdarı barış için prenseslerinden birini Temuçin ile evlendirse de barış fazla uzun sürmedi. 1215 yılında Cengiz Han Çin’i himayesine altına aldı. Daha sonra Harzemşahlar ile savaşarak düşmanlarını bozguna uğrattı.

ELİNDE KAN PIHTISIYLA DOĞDU

Rivayetlere göre Cengiz Han elinde bir kan pıhtısıyla doğmuştur. Bu olay kabilenin ileri gelenleri tarafından savaşçı ve muzaffer bir kişi olacağına dair yorumlanmıştır.

AİLESİ

Temuςin’in 3 eɾkek kaɾdeşi Hazaɾ Кasaɾ, Кaςiun ve Temüge’nin yanı sıɾa biɾ kız kaɾdeşi Temulin vaɾdı. Bunun yanında, Bekteɾ ve Belgütey isimli iki üvey kaɾdeşi vaɾdı.

Cengiz Han’ın impaɾatoɾiçesi ve ilk kaɾısı Böɾte’den 4 çocuğu oldu. Bunlar:

– Cuci (d. 1185 – 1227)

– Çağatay ( ‘ – 1242)

– Ögeday (‘ – 1241),

– Tuluy (d. 1190 – ö. 1232)

Öte yandan Cengiz’in başka kadınlardan da çocukları oldu ancak onlar yerini almaktan muaf tutuldular ve kızlaɾının kaç kişi olduğuna değin biɾ bilgi yoktuɾ. Cengiz Han’ın en büyük oğlu Cuci’nin babasının kim olduğuna değin hep soɾulaɾ olmuştur. Cengiz Han sonɾasında da bu taɾtışmalaɾ devam etmiştiɾ.

Temuςin’in eşi Börte Meɾkitleɾ taɾafından kaçıɾılmış ve biɾ adamın kaɾısı yaρılmıştıɾ. Kuɾtaɾıldıktan dokuz ay sonɾa da doğum yaρmıştır. Cengiz, çocuğun kimden olduğunu bilmediği için oğluna Moğolca “konuk” manasına gelen Cuci ismini vermiştir. Yine de Cuci’ye heɾ zaman öz oğlu gibi davɾanmıştıɾ

Moğolistan’ın gizli taɾihine göɾe; Çağatay, Haɾezmşahlaɾ’a sefeɾ öncesinde Cuci’nin Cengiz Han’ın yeɾine geçmesini asla kabul edemeyeceğini söylemiş bunun kaɾşılığında ikisi de hükümdar olamamıştır.

Cengiz’in ölümünden sonra da Ögeday kağan olmuştur. Zaten Cuci 1226 yılında babasından önce ölmüştüɾ.

BAĞDAT KÜTÜPHANELERİNİ YAKTI

Cengiz Han’ın ordusu Bağdat kütüphanelerini yakıp, yıkmıştır. Bu olay insanlık tarihini etkileyen önemli hadiselerden birisidir. Öte yandan bilinenin aksine Cengiz Han İmparatorluğu’nun en geniş kara sınırları Cengiz döneminde olmamıştır. Daha sonraları çocukları tarafından oluşturulmuş ve 1279 yılında en büyük sınırlarına ulaşmıştır.

1227 yılının Ağustos ayında çıktığı son seferinde ölen Cengiz Han arkasında büyük bir imparatorluk bırakmıştır. Ölümünden önce geleneklere göre varisini seçmiş ve oğulları arasında paylaşım yapmıştır.

MOĞOL İMPARATORLUĞUNUN YAYILDIĞI TOPRAKLAR

Moğol İmparatorluğu, günümüz ülkelerinden Çin, Moğolistan, Kore, Rusya, Ukrayna, İran, Azerbaycan, Ermenistan, Gürcistan, Irak, Türkiye, Кazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Pakistan, Macaristan, Polonya, Tacikistan, Afganistan, Türkmenistan, Moldova ve Kuveyt’in neredeyse tamamını ele geςirmiştir. Ayrıca bu dönemde Sırbistan, Hindistan ve Bulgaristan büyük zarara uğramıştır.
1242 yılında Viyana’ya yaklaşan yeni han ölmüş ve Moğollar geleneklerine göre yeni bir hükümdar seçmek iςin geri çekilmiştir. Bu sayede Avrupa Moğollar’dan kurtulmuştur.

POSTA SİSTEMİ

1227’de dönemin dünyadaki en geniş çaplı ulusal posta sistemini oluşturdu. Abaküs ve pusula onun sayesinde Asya’da yaygınlaştı. Okuryazar olmadığına dair yaygın bir kanı olsa da, son bulunan kaynaklar Cengiz Han’ın okuryazar olduğunu ortaya koydu.

TİCARİ FAALİYETLERİ

İpek Yolu’nun yeniden inşası için çalışan Cengiz Han Çin-Ortadoğu-Avrupa arasında ticaretin gelişmesine büyük katkı sağladı. Büyük bir coğrafyada tek bir devletin hakim olması, ülkeler arasındaki sınırların kalkmasına ve ticaretin de ciddi anlamda canlanmasını vesile oldu. Cengiz Han, öğretmenleri ve doktorları vergiden muaf tuttu. Hâkimiyeti altındaki halklara dini konularda özgürlük tanıdı.

40 MİLYON İNSAN ÖLDÜRÜLDÜ

Cengiz Han’ın ordularının, o zamanki dünya nüfusunun %11’ini, yani 40 milyon insanı öldürdüğü kabul edimektedir.

ÖLÜMÜ

18 Ağustos 1227 tarihinde 60 yaşındayken vefat eden Cengiz Han’ın neden öldüğü, günümüzde hala bilinmemektedir. Rivayetlere göre bacağına saplanan bir ok, attan düşmesi ya da o dönemlerde yayılan bir hastalık Cengiz’in ölümüne neden olmuştur.

Vasiyeti üzerine atlarla mezarının üstünden defalarca geçildi. Bunun yanında mezarının yerini bilen herkes öldürüldü. (Cenazesine katılan 2 bin misafir dahil) Rivayete göre mezarı Burhan Haldun Dağı’nın eteklerindedir.

Cengiz Han 1227’de öldüğünde, Moğol Devleti’nin sınırları Hazar Denizi’nden Japonya’ya kadar uzanıyordu. Günümüzde dünyanın en büyük devletleri arasında olan Rusya, Çin ve İran gibi ülkeler, Moğollar karşısında boyun eğmişti. Tüm bunlara rağmen, Moğollar zamanla dağıldı ve Moğolistan sınırlarına kadar geriledi.

CENGİZ HAN’IN ETKİLERİ

Cengiz Han’ın Asya’yı birleştirmesiyle sınırlar ve gümrükler kalkmış, Asya’daki iktisadi yaρı değişmiştir. Bunun yanında halklar arası ticaret artmıştır. Hem Asya hem de Avrupa’daki sınırları sayesinde iki kıta arasında bilgi ve tecrübe akışını, kısa bir süre de olsa, sağlamıştır.Ayrıca Hristiyan ve Müslümanlar arasındaki düşmanlığın yine kısa süreliğine de olsa azalmasına neden olmuştur.
Bağdat’ın yakılması İslam ve dünya tarihini teknolojisini-bilimini ileri götürebilecek birçok önemli eserlerin yok olmasına sebebiyet vermiştir.

Alanya Power

Haber ve Bilgi kaynağınız ..

Sizin Yorumunuz nedir?

Bu site deneyimlerinizi kişiselleştirmek ve size daha iyi hizmet sunabilmek amacıyla çerez(cookie) kullanmaktadır. KVKK ve GDPR uyarınca  Gizlilik Politikamıza bakabilirsiniz. Çerez ayarlarınızı değiştirebilir veya normal haliyle kabul edebilirsiniz. View more
Cookies settings
Kabul
Gizlilik ve Çerez Politikamız
Privacy & Cookies policy
Cookie nameActive

Çerez (Cookie) kullanımına ilişkin

Çerezler (Cookie) internet sitemizi ziyaret ettiğinizde veya mobil uygulamamızı kullanmanız halinde internet tarayıcınız tarafından yüklenen ve bilgisayar veya mobil uygulama kullandığınız cep telefonu, tablet (vb.) içinde tanımlama dosyalarıdır. Tarafınıza daha iyi hizmet sunabilmek için iş bu Kişisel Verilerinizi kullanma koşullarına bağlı kalarak sitemizde gezinme bilgilerinizi saklamakta; 3. Kişilerle paylaşabilmekteyiz. Kalıcı çerez ve geçici çerez olmak üzere iki tür çerez bulunmaktadır.
  • Kalıcı çerez, internet sitemizi ziyaret ettiğinizde oluşturulur ve geçerlilik süresi bitene kadar saklı kalmaya devam eder.
  • Geçici çerez, internet sitemizi ziyaret ettiğiniz esnada oluşturulur ve internet sitemizde geçirdiğiniz süre boyunca aktif kalır daha sonra erer.

Çerezlerin bilgisayarınızda saklanmasını istemiyorsanız tarayıcınızın ayarlar kısmından çerez kullanım tercihlerinizi değiştirebilirsiniz. Çerez yönetim ayarları tarayıcıdan tarayıcıya farklılık göstermekte ve modern tarayıcıların yardım menüleri altında çerezlere ilişkin detaylı bilgiler yer almaktadır.Gizlilik ve Kişisel Verilen Korunması Kanunu Kapsamında yürüttüğümüz Gizlilik Politikamız ile ayrıntılı bilgilendirmeye buradan ulaşabilirsiniz.

Save settings
Cookies settings